Тема: «Экологи сукмакӗ ҫуркунне»

Аслӑ ушкӑнри ачасем валли

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сценарин авторе:Толстова Татьяна Димитриевна,

«Муркаш районӗнчи 27- мӗш номерлӗ «Путене» ача сачӗ»

шкулчченхи муниципаллӑ бюджет вӗренӳ

учрежденийӗн воспитателӗ

телефон: 8-906-130-62-17

е- mail: [email protected]

 

 

Муркаш-2024

Ĕҫ тӗллевӗ: Ачасене ҫутҫанталӑкри сезон улшӑнӑвӗсем ҫинчен анлӑлатасси. Ҫуркунне экологи сукмакӗн объекчӗсене кӑтартасси. Таврари ҫутҫанталӑкӑн тирпейлӗхне йӗркелесси. Этемпе ҫутҫанталӑк пӗр-пӗринпе мӗнпе ҫыхӑнса тӑни ҫинчен элементлӑ ӑнланусем парасси.

Воспитани задачи: Таврари ҫутҫанталӑка курма вӗрентесси.

Аталану задачи: Ачасен вӗренӳ хастарлӑхне, психика процесӗсене аталантарасси. Словаре активизацилесси тата пуянлатасси.

Вӗренӳ задачи: Ачасене ҫутҫанталӑкри сезон улшӑнӑвӗсем ҫинчен анлӑлатарасси. Раҫҫейри чи хисеплӗ йывӑҫ – хурӑн пулни ҫинчен пӗлӗве ҫирӗплетесси. Этемпе ҫутҫанталӑк пӗр-пӗринпе мӗнпе ҫыхӑнса тӑни ҫинчен элементлӑ ӑнланусем парасси.

Занятие хатӗрленесси: Ҫутҫанталӑка ӳкерекен ӳкерчӗксемпе фотографисене пӑхса тухасси. Участокра ӳсекен йывӑҫсене сӑнаҫҫӗ. А. Прокофьевӑн "Березка"сӑввине вулани. Вырӑс халӑхӗн "Уйра хурӑн ларатчӗ" юррине итлени. Йывӑҫ ӳкерни.

Мельсемпе меслетсем:

-хавхалану саманчӗ;

-вуласа пани;

-ӳкерчӗксем пӑхни;

-юрӑ итлени;

-йывӑҫ ӳкерни;

-калаҫу;

-ачасемпе выляни;

-рольпе калани;

-калаҫу- пӗтӗмлетӳ.

Ĕҫ йӗрки:

Воспитатель: Ачасем тупсӑмне тупӑр:

Шӑнкӑртатса щыв юхрӗ,

Вӗҫсе килчӗҫ кураксем.

Вӗллене пыл пырса кӗчӗ

Кам калать, кам пӗлет,

Вӑл хӑҫан пулать?

Ачасем: Ҫуркунне.

Воспитатель: Ачасем, паян эпир сирӗнпе ача сачӗн экологи сукмакӗпе ҫул ҫӳрӗпӗр.

Ачасем урама тухаҫҫӗ, Вӗсене Ҫутҫанталӑк Ӑсти кӗтсе илет.

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: Сывӑ-и, ачасем! Кам калӗ-ха мана халь ҫулталӑкӑн мӗнле вӑхӑчӗ? Кам калама пултартӑр-ха, эпир сирӗнпе хӑш вӑхӑтра тӗл пулнӑччӗ? Ҫуркунне ҫитнине мӗнле тавҫӑрса илтӗр-ха эсир? Эпир кӗркунне те, хӗлле те тӗл пултӑмӑр

Воспитатель ачасен отвечӗсене пӗтӗмлетет: "Ҫуркунне ӑшӑтать, час-часах хӗвел ҫутатать, кайӑксем чӗвӗлтетеҫҫӗ, йывӑҫсем ҫинче ҫулҫӑсем ҫурӑлчӗҫ, симӗс курӑк ӳссе ларчӗ".

Воспитатель ачасене хурӑн патне илсе пырать.

• Ӑстаҫи: Ачамсем, ҫак йывӑҫа мӗнле ят панине астӑватӑр-и эсир? Ку хурӑн.

Хурӑн вулли яка, хура йӗрлӗ. Паян эпӗ сире пӗр вӑрттӑнлӑх уҫса парам – ҫав йӗрсем урлӑ хурӑн сывлать, вӗсене "чечевички"теҫҫӗ.

Воспитатель: Тавтапуҫ асатте, эпир вӗсене чечевичка тенине пӗлмен. Ачасем, хурӑн ҫинчи йӗрсене мӗнле ят панине астӑватӑр-и эсир? Тепӗр хут калӑр.

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: пӑхӑр та калӑр, аялта, ҫӗр ҫывӑхӗнче, мӗнле хурӑн вулли? (Ачасен отвечӗсем.) Вулли тӗксӗмрех, хуппи кӑштӑркка. Ҫинҫе туратсем илемлӗн ҫӗр ҫумнелле усӑнаҫҫӗ. Туратсем ҫинче мӗн пур? Ҫыпӑҫакан пӗчӗк симӗс ҫулҫӑсемпе вӑрӑм алкасем.

Воспитатель: Хӗрсем хӑлха ҫакки тӑхӑнаҫҫӗ, хурӑнӑн та вӑрӑм та илемлӗ алкасем пур.

Ҫутҫанталӑк Ӑстаҫи ачасене йывӑҫ ҫывӑхнерех пырса хурӑн алкасем курма чӗнет.

Воспитатель: Кӗркунне ҫак алкасем хурӑнӑн пӗчӗк вӑррисене сапалаҫҫӗ. Атьӑр-ха, эпир пӗчӗк хурӑнӑн вӑррисем пек пулар. Ҫил вӗрет те, вӑрлӑх сывлӑшра вӗҫет (ачасем ҫаврӑнаҫҫӗ). Ҫил лӑпланчӗ те, вӑрлӑхсем хуллен ҫӗре ӳкеҫҫӗ. (ачасем кукленеҫҫӗ). Мӗнле шутлатӑр эсир: хурӑн хӗвеле юратать-и? Ҫутҫанталӑк Ӑсти: Ҫапла, хурӑнсем хӗвеле питӗ юратаҫҫӗ, ҫавӑнпа нумай чух уҫланкӑсенче, хӗвел хытӑ хӗртнӗ ҫӗрте ӳсеҫҫӗ.

Воспитатель: Хурӑн пирӗн хуласене илемлетет. Ку илемлӗ йывӑҫ. Хурӑн ҫинчен сӑвӑсем, юрӑсем, юмахсем нумай ҫырнӑ.

Асатте, итле-ха, ачасем хурӑн ҫинчен мӗнле сӑвӑ вӗренчӗҫ. Ачасем А. Прокофьевӑн "Хурӑнӑм"сӑввине вулаҫҫӗ:

Вырӑс хурӑнне юрататӑп,

Пӗрре ҫутӑ, тепре хурлӑхлӑ,

Ҫутӑ сарафан тӑхӑннӑ,

Кӗсьере тутӑр,

Хӗрлӗ тӳмеллӗ,

Симӗс алкаллӑ.

Юрататӑп ӑна, капӑрскере,

Ытарайми тӑванӑм,

Е ҫамрӑк тусӑма,

Е хурлӑхлӑ, е макӑракан,

Вырӑс хурӑнне юрататӑп,

Вӑл ялан тантӑшӗсемпе.

Ҫилпе аялалла тайӑлать

Авӑнать те, хуҫӑлмасть те.

Ҫутҫанталӑк Асатте: Хурӑн вӑрманта ҫынна, выльӑх-чӗрлӗхе тата ытти ӳсентӑрансене нумай усӑ кӳрет. Эсир пӗлетӗр-и, ҫынсем хурӑнпа мӗнле усӑ курма пултараҫҫӗ?

Педагог пӗтӗмлетет: "Ҫынсем кӑмака хутма хурӑн вутӑ хатӗрлеҫҫӗ; хуппинчен-хурӑн хуппинчен илемлӗ япаласем тӑваҫҫӗ ( ҫӑкӑр савӑчӗсем, шкатулкӑсем), йывӑҫран сӗтел-пукансем, савӑт-сапа тӑваҫҫӗ".

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: Ачасем, эсир хурӑн сӗткенне тутанса пӑхрӑр-и? Ҫак йывӑҫ пире питӗ тутлӑ та усӑллӑ сӗткен парнелет. Кайӑк-кӗшӗксемпе чӗрчунсем те ҫав сӗткене юратаҫҫӗ. Кайӑксем хурӑнсем ҫинче йӑвасем тӑваҫҫӗ. Хурӑн айӗнче кӑмпа тупма пулать. Вӗсене хурӑн кӑмпи теҫҫӗ. Хурӑн пире нумай усӑ парать. Ача садӗнче йывӑҫсем участоксене илемлетеҫҫӗ. Садра йывӑҫсем нумай мар, ҫавӑнпа вӗсене упрамалла. Йывӑҫсене упрасси мӗне пӗлтерет?

Воспитатель ачасен отвечӗсене пӗтӗмлетет: "Хурӑнпа киленмелле, ӑна шӑвармалла, тымар таврашӗнчи ҫӗре таптамалла мар, туратсене хуҫмалла мар. Вара хурӑн хӑйӗн илемӗпе пире нумайччен савӑнтарӗ

Воспитатель: Экологи сукмакӗ пире малалла, клумба патнелле илсе каять. Клумба ҫинче чечексем пулмалла, анчах ӑҫта-ха вӗсем?

Ҫутҫанталӑк Асатте: Ҫуркунне пур ӳсентӑрансене те клумбӑсем ҫине лартман-ха, мӗншӗн тесен ҫӗрле сивӗ пулать. Клумба ҫинче чечексем лартма ҫӗр чавнӑ. Ачасем, эсир пӗлетӗр-и, мӗншӗн клумба ҫинчи ҫӗре чаваҫҫӗ? Ҫӗр ҫемҫе пултӑр тесен, ӳсентӑран ӑнса пултӑр, тымарсем ҫумне сывлӑш та, шыв та ҫиттӗр. Халӗ ҫӗр хӗвелпе ӑшӑнать, унтан кунта ӳсентӑрансем (ачасен отвечӗсем) лартатпӑр.

Воспитатель: Малалла каяр. Акӑ вӗҫен кайӑксем валли апат ҫакӑнса тӑрать, анчах кайӑксем ӑҫта-ха? Мӗншӗн паян эпир кунта кайӑксене курмастпӑр? Ӑшӑ пулса тӑчӗ, кайӑксем халӗ вӑрманта, ҫӗр ҫинче, курӑк ӑшӗнче апат тупма пултараҫҫӗ.

Ҫутҫанталӑк Ӑстаҫи: Эсир Мӗнле шутлатӑр, кайӑксем халӗ мӗнпе тӑранса пурӑнаҫҫӗ?

Педагог ачасен отвечӗсене пӗтӗмлетет: "Кайӑксем хурт-кӑпшанкӑпа, курӑкпа тата ыттисемпе тӑранса пурӑнаҫҫӗ".

• Ӑстаҫи: Пӑхӑр-ха, мӗнле пӳрт вӑл йывӑҫ ҫинче? Ҫак ҫурта мӗнле калаҫҫӗ. (шӑнкӑрч вӗлли). Кам пурӑнать ку ҫуртра? (шӑнкӑрчсем) Воспитатель ачасене пӗтӗмлетет: "пӳртре шӑнкӑрчсем пурӑнаҫҫӗ. Ҫак шӑнкӑрч йӑвине ашшӗ-амӑшӗпе пӗрле аслӑ ушкӑнри ачисем ӑсталанӑ. Шӑнкӑрчсене пӳрт килӗшрӗ, вӗсем унта вырнаҫрӗҫ. Шӑнкӑрч вӗлли мӗншӗн йывӑҫ ҫинче ҫав тери ҫӳлте?

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: кайӑксене никам та хӑратма ан пултартӑр. Шӑнкӑрч йӑвипе кайӑк йӑвисене уйрӑммӑнах сыхламалла, мӗншӗн тесен унта ҫӑмарта ӑшӗнчен пӗчӗк чӗпӗсем тухаҫҫӗ. Кайӑксене чӑрмантармӑпӑр малалла. Тепӗр чарӑну тунката патӗнче. Кунта тӗрлӗ хурт – кӑпшанкӑ-кӑткӑсем, лӗпӗш лӗпӗшӗсем тата ыттисем те пурӑнма пултараҫҫӗ. Ачасем тункатасемпе хурт-кӑпшанкӑсене (ун пеккисем пур пулсан) пӑхаҫҫӗ.

Воспитатель: паян эпир экологи сукмакӗпе ҫакӑн пек интереслӗ ҫулҫӳрев турӑмӑр. Ҫулла эпир каллех кунта уҫӑлса ҫӳрӗпӗр, ҫутҫанталӑкра мӗнле улшӑнусем пулса иртнине курӑпӑр.

Педагогпа ачасем ҫутҫанталӑк ҫинчен интереслӗ каласа кӑтартнӑшӑн Ҫутҫанталӑк Ӑсти мучие тав тӑваҫҫӗ.

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: Эсир мана питӗ килӗшрӗр, хӑнана пырӑр, эпӗ сире ҫутҫанталӑк ҫинчен нумай каласа пама пултаратӑп-ха. Ачасем- эпӗ сире асӑнмалӑх пӗр банка хурӑн сӗткенӗ парнелес тетӗп. Ку сӗткен питӗ тутлӑ та усӑллӑ, эпӗ ӑна вӑрмана пухрӑм. Хурӑн сӗткенӗ папкасем тухичченех пуҫланать, вӑрманта ҫеҫ хурӑн сӗткенне пухма пулать, ҫакна вара йывӑҫа сиен тумасӑр пӗлсе пухмалла. Группӑра эсир ҫак хурӑн сӗткенне тутанса пӑхатӑр.

Воспитательпе ачасем Ҫутҫанталӑк Ӑслӑлӑхӗ мучие парнешӗн тав тӑваҫҫӗ.

Ҫутҫанталӑк Ӑсти: татах Килӗр! Эсир уйрӑмах мӗн асра юлнине ӳкерсе кӑтартӑр. Сывӑ пулӑр.

Приложения: